47. Medelijden versus compassie

Alles is grijs

Na dagen nog minder slaap door onbegrip, boosheid en verdriet vroeg ik de rouwbegeleider of dit ‘normaal’ is. Na een rij voorbeelden die ik opsomde wat mij de laatste maanden (niet) is overkomen zuchtte ze en zei: ik had zo gehoopt dat het voor jou anders zou uitpakken maar dit is waar het grootste gedeelte van de rouwende helaas mee te maken krijgt. En bij jouw generatie lijkt het nog vaker het geval te zijn. We hebben het over eenzaamheid. 
Haar woorden: Wij Nederlanders vinden onszelf een daadkrachtig en recht voor z’n raap volkje. Maar zijn eigenlijk ontzettend bekrompen en onkundig. Waar we horen in te checken als iemand zijn leven op z’n kop staat of verdrietig is checken de meeste mensen uit op het moment dat het spannend/ anders wordt. En ja dat zijn gek genoeg vaak ook nog degene waar je het meeste van had verwacht. De erkenning was fijn want ik begon inmiddels aan mijzelf te twijfelen of ik dan zo onrealistisch naar de wereld keek.

De rouwbegeleider vroeg na afloop of ik ook dit hoofdstuk van mijn rouw wilde delen. Voor mijzelf om het van mij af te schrijven. En iedereen die ervan hoort is meegenomen omdat er veel meer educatie en eerlijke verhalen moeten komen over (dit onderdeel van) rouw. 

Er zijn
Ik schreef al eerder dat ‘er zijn’ voor ons een andere betekenis heeft dan blijkbaar voor vele anderen. Er zijn betekent niet alleen dat als ik bel of we langs kunnen komen je de deur opendoet en wat te drinken aanbied. Het betekent mijn inziens dat je wilt luisteren om de ander zo veel mogelijk te begrijpen. ‘Er zijn’ is ook zelf initiatief nemen, doen. Helemaal nu ik al continu aan moet staan. Mijzelf met intens verdriet en vermoeidheid overeind moet houden en tegelijk een kind om voor te zorgen en op te voeden in ook voor hem zeer moeilijke tijden. En dat is waar de discrepantie zit. Of misschien wel juist de overeenkomst: iedereen is op zichzelf gericht.

Uiteraard kwam ter sprake of ik zelf wel voldoende heb aangegeven waar ik behoefte aan heb. Inmiddels durfde ik dat ook niet meer met zekerheid te zeggen en schets haar wat ik wel en niet heb aangegeven bij mijn directe omgeving. En wat en hoe vaak ik naar hen toe dingen heb ondernomen en langs ben geweest. Dat ik meermaals heb verteld dat ik het fijn zou vinden als ze aandacht besteden, iets doen met onze zoon. Dat ik Kerwin graag zichtbaar in ons leven houdt. Dat ons zoontje zichtbaar de 1 op 1 aandacht van een man mist. Door hoe hij zich thuis en bij anderen gedraagt en de mensen die hij ‘uitkiest’ overduidelijk zoekt naar geborgenheid. Ik vertel geregeld wat ons zoontje voor verdrietige dingen zegt of doet. Onderbouwd met voorbeelden. En de dingen die ik eerder al in mijn vorige blog beschreef. Maar ik weiger te bidden en te smeken om ‘aandacht’ omdat ik wil dat deze oprecht en duurzaam is. Zoals Kerwin zou zeggen uit je hart moet komen.

Ik krijg erkenning dat dat genoeg had moeten zijn en ik toegankelijk overkom. De psycholoog heeft er een duidelijke theorie bij die mij inzicht geeft in hoe het brein verschillend bij mensen kan werken. Zo is er het reptielen brein en heeft niet iedereen de capaciteit te metalliseren. De theorie is bijna 1 op 1 in te vullen en geeft antwoorden op mijn frustraties. Ze houdt mij voor dat het voor het grootste gedeelte geen onwil zal zijn maar het daarmee niet anders zal worden. En als je liever een ander resultaat wilt dat betekent dat je zelf een andere keuze moet maken. Want uiteindelijk kan je aan de ander niks veranderen alleen hoe jezelf ermee om gaat. ‘Fijn’ weer alleen... Ofwel ook ik check uit bij de vriendschap/ relatie en besteed mijn aandacht aan degene die wel kunnen zien, voelen en doen. Of ik accepteer de situatie, dat het bewustzijn en actie vanuit de ander niet zal komen. Een lastige keuze want van beide word ik niet gelukkig. Ik wil helemaal niet uitchecken maar heb ook genoeg aan mijzelf en ons zoontje om ook nog andere te blijven betrekken en activeren. 
Kerwin heeft dit scenario in zijn leven al eerder meegemaakt en was een fase verder dan dat ik nu ben realiseer ik mij. Ik begreep hem voorheen al goed maar nu des te meer. Als iets niet van twee kanten komt bereikt het nooit z'n bestemming en moet je stoppen met erin te investeren. Hij had een hekel aan oppervlakkig en schijnvertoning. Je doet wat je zegt en gaat ergens voor of niet. Hij was daadkrachtig en volhardend maar evengoed gevoelig. Al was het niet altijd makkelijk hij bleef trouw aan zichzelf, waaide niet met alle winden mee. Gekozen om zijn aandacht te besteden aan mensen die zichtbaar bij wilde dragen aan zijn/ ons leven. Visies en waarden deelden. Die hun hart lieten spreken. Hij behoede zichzelf daarmee voor nieuwe teleurstellingen. En zou hij dat zeker voor zijn zoon ook gedaan hebben. Hem behoed voor teleurstellingen in oprechte en actieve betrokken- en geborgenheid.

Afschuiven

Ik spreek uit dat ik het makkelijk vind dat mensen zeggen dat ze het niet weten en 'het balletje' bij de rouwende laten. Terwijl juist diegene fysiek en mentaal het al zo moeilijk heeft en ook zoekende is/ het voor het eerst doet. Het is in mijn ogen een makkelijk excuus om je achter je eigen onkunde, angst, of andere prioriteiten te verschuilen. Uiteraard begrijp ik dat niemand kan ruiken wanneer ik thuis in tranen zit en ik toch wel graag had gewild dat iemand een luisterend oor had geboden. Maar er zijn héel veel dingen die eenieder prima zelf kan bedenken. Met als mijn grootste pijnpunt dat als je Kerwin stellig hebt beloofd er altijd voor ons te zijn of onze zoon te behandelen als je eigen, hij niks tekort zou komen. Je na een halfjaar nog maar 1x je neus hebt laten zien. En blijft dit helaas niet beperkt tot een uitzondering. Als ík zo'n belofte aan een geliefde op sterven had gemaakt dan zou ik het niet eens over mijn hart kunnen verkrijgen het niet te doen. Een kind van 4 jaar oud en familielid/ vriend waarvoor je 'zoveel bewondering had voor wat zij/hij allemaal heeft gedaan' in eenzaamheid hun pijn en verdriet laat verteren... Het (bewust) nog moeilijker maakt dan het als is. Terwijl wij allesbehalve moeilijke, zwaarmoedige mensen met een volle agenda zijn, al zeg ik het zelf. Mijn begrip is hier dan ook heel ver weg. Na alles wat Kerwin voor ontberingen heeft doorstaan en zijn gevoelens op tafel heeft gelegd ervaar ik het als respectloos om zo onverschillig met zijn kostbaarste bezit om te springen. 

Kerwin zei geregeld: bij Anika kan je heel ver gaan, te ver vaak als je het hem vroeg. Dus als je die grens over bent is er echt wat aan de hand. Mijn probleem is dat ik het echt niet begrijp en anders in elkaar steek. Want wat is het ergste dat je kan overkomen als je assertief dingen doet? Dat ik aangeef dat het nu niet uitkomt? Dat ik even moet huilen als je er bent? Dat ons zoontje je een knuffel geeft en meer tegen je vertelt omdat hij zich steeds vrijer bij je voelt? En je krijgt er zelf toch ook een goed gevoel van als je iets betekenisvols doet voor een ander? 

Maar misschien hebben/ vinden zij het ook wel moeilijk is geregeld het verweer. Ja dus? Dan doe je maar niks? Ik neem toch ook initiatief om met ons zoontje op visite te komen. Ik kom toch ook opdagen op hun feestjes ondanks de hartkloppingen en extra gemis dat het mij bezorgd. Waarom moet ik wel deel blijven nemen aan hun 'gewone' leven maar zij niet een stapje in die van ons? 
Als je oprecht je best wilt doen om ons te helpen en je weet het zelf niet dan is er genoeg informatie te vinden op het internet, in boeken, op socials, in deze blog, op mijn Instagram... of vraag. Ja, je moet een beetje moeite doen. Daarnaast verwacht ik niet dat iemand zijn eigen verdriet/ gevoel aan de kant zet. Laat het juist meer spreken en dat hoeft niet perse in woorden. Áls je het allemaal zo erg vindt dan is het enige dat zou tellen het waarmaken van je belofte aan Kerwin. Het enige nog levende deel van Kerwin koesteren. Er zijn voor zijn zoon/ ons en hem liefde en aandacht geven. Je hoeft er niet voor gestudeerd te hebben. Ben er. Interesseer je oprecht. 

Medelijden versus compassie

Begrijp mij goed dat ik niet op zoek ben naar vervanging. Integendeel. Ik had op betekenisvol contact en interesse voor onze zoon in de moeilijkste tijden van zijn leven gehoopt en verwacht. Een kind die niet alleen in ontwikkeling en rouw is maar in onzekerheid is opgegroeid en traumatische dingen heeft gezien die het daglicht niet kunnen verdragen. Ik ben op zoek naar verbinding omdat zijn wereldje al zo klein is geworden. En inmiddels wel duidelijk moet zijn geworden dat de toekomst voor iedereen onzeker is.

 

Als je ergens voldoening en plezier uithaalt dan heb je de grootste geefkracht, schijnbaar wordt die voldoening onvoldoende voor onze zoon/ ons gevoelt. Wat heb ik mij vergist. De ratrace van het leven heeft de overhand. Het ego meer prioriteit dan het hart. En ja iedereen is druk met werk, gezin, presteren en erbij horen. En toch is het ook een kwestie waar liggen je prioriteiten? Leven van buiten naar binnen en de oogst van een volgepropt leven is nog meer leegte. Die vervolgens weer gevuld moet worden... 

Ik verwacht (en wil) niet dat er elke avond iemand komt eten en voetballen maar het is toch niet te veel gevraagd om als familie, dichtstbijzijnde vrienden/ buren op zijn minst elke maand bijvoorbeeld 3 uurtjes tijd voor ons (en destijds voor Kerwin) vrij te maken? Even voor de goede orde dat betekent 36 van de zo’n 8750 uur die je per jaar te besteden hebt... Als je dat niet kan opbrengen dan is 'druk zijn' niet de reden. Zeg dan eerlijk dat je het niet belangrijk genoeg vindt en je je tijd liever anders besteed.

De rouwbegeleider wijst mij er op dat door alles wat ik voor Kerwin heb gedaan, met name de afgelopen jaren, en verbaal als een sterke vrouw overkom dat mensen dat kunnen invullen als ‘ze redt het wel/ die heeft geen hulp nodig’. Het schijnt zelfs af te kunnen schrikken. Ik kan vertellen dat ik liever ook niet ‘sterk’ had hoeven zijn. Dat sterk zijn en doorgaan geen keuze is. Helemaal niet als je kind jong is en het vangnet klein. En dan kan je mij wel een ‘sterke vrouw’ vinden maar dat betekent geen vrijbrief om meermaals de toezegging te doen maar het telkens op niks te laten uitdraaien. Of nog erger onze zoon meermaals vertellen dat je iets leuks met hem gaat doen maar 5 maanden na dato nog niks met hem hebt ondernomen. Hem niet eens komt opzoeken. Dan zeg je niet als ik 1,5 uur op een feest ben en wegga ‘o ga je nu al weg?!’ Maar: wat fijn dat jullie er waren. Ook dan doe je een sporadisch kort telefoongesprek niet afkappen met de woorden "mijn zoontje wil voetballen spreek je later". En had het leuk geweest als tenminste één van de meerdere mannen die ik heb gevraagd om houten zaagstukken om met ons zoontje ‘robots’ te maken deze kans had aangegrepen om te zeggen: Kom volgend weekend even langs dan ga ik met hem ‘klussen’. Of: wij gaan met de kids ... ondernemen, zou je zoontje/ jullie het leuk vinden om ook mee te gaan?

Dat ik maar doorga (lees: door moet) betekent niet dat je niet zelf kan bedenken dat je er op de eerste verjaardag van ons zoontje zonder zijn papa er gewoon voor ons bent. Of we nu een feestje geven of niet, ons niet alleen de slingers laat ophangen. Dat je een kind van 4 jaar oud die dit moet doormaken wat (extra) aandacht en liefde geeft. Het hoeft geen hele dag of, juist niet, met het hele gezin. Het kan ook alleen en een uurtje. Al een halfjaar had er (een paar uur) vrij genomen kunnen worden of de werkdag geruild. En ik denk dat elke werkgever, uitzonderingen daargelaten, die je het had uitgelegd het had begrepen. En als niet dan zou ik nadenken of je trouw bent aan de juiste werkgever. Als Kerwin zou weten hoe afstandelijk er met het tere kinderzieltje wordt omgesprongen zou hij zich omdraaien in z'n spreekwoordelijke graf.

We ervaarde het al nadat het ziek zijn van Kerwin langer duurde. Compassie- het natuurlijke vermogen om je betrokken te voelen bij pijn en lijden, met de wens om deze pijn en dit lijden te verlichten en daarin verantwoordelijkheid te nemen- verminderde. Men had vast medelijden maar dat is wat anders, dat is passief. Zoiets als: 'we zullen er altijd voor ze zijn, als ik er maar niet te veel/ geen moeite voor hoef te doen'. Kerwin heeft geregeld met intens verdriet gezegd “het duurt te lang voor ze. En dit zal straks hetzelfde naar jullie toe zijn” waarna we tranen lieten omdat dit een grote zorg van hem was en ik het hartverscheurend vond voor hem. Dat er tijdens de laatste maanden waarbij elke uur zijn laatste kon zijn er niemand is geweest die ons heeft bericht: ik wil hem nog een keer in de ogen kijken. Nog iets zeggen. Mag ik langskomen? De dag voor zijn overlijden ik een paar kaarten (vrijwel altijd van dezelfde mensen) die thuis bezorgd waren meenam naar het ziekenhuis en hij een traantje wegpinkte en zei: ik heb mij weer zo eenzaam gevoeld. Dat doet mij nog steeds veel verdriet en ben ik dankbaar dat hij van, veelal onbekende, mensen tijdens de crowdfunding support en betrokkenheid heeft mogen ervaren. Ondanks dat hij dat ook altijd ongemakkelijk en moeilijk heeft gevonden en we dit zelf natuurlijk nooit hadden gewild te moeten doen. 

Meer zou je kunnen lezen op:
Instagram: @Kerwinvm